Z historii kajakarstwa
Wspaniały rozkwit kajakarstwa, jaki obserwujemy na całym świecie, może sugerować, że ma ono wielowiekową przeszłość i stare tradycje. W rzeczywistości jednak nowoczesne kajakarstwo ma bardzo krótką historię.
Za początek współczesnego kajakarstwa przyjmuje się rok 1860, kiedy to Szkot Mac Gregor jako pierwszy turysta kajakowiec przepłynął na drewnianym kajaku wiele rzek Wielkiej Brytanii, zaś w latach 1865—1867 kilkanaście rzek Szwecji i Niemiec. Podróże jego znalazły wielu zwolenników i w roku 1866 założył on w Anglii pierwszy „Royal Canoe Klub”.
Oczywiście kajak od najdawniejszych czasów był, obok nart, podstawowym środkiem lokomocji ludów zamieszkujących obydwie strony Cieśniny Beringa, ludności zamieszkującej Wyspy Aleuckie, Eskimosów i Lapończyków.
W ten sposób kajak wykorzystywany jest do dnia dzisiejszego, zaś technika stosowana przez Eskimosów podczas pływania kajakami jest nieosiągalnym marzeniem większości kajakowców.
Równolegle z podróżami Szkota Mac Gregora w Ameryce Północnej rozpoczyna się okres świetności łodzi wywodzącej się od Indian północnoamerykańskich — „canoe”. Na łodziach tego typu tysiące Amerykanów uprawiają sport i turystykę. Liczne kluby powstają w charakterystycznym dla tego kraju tempie, a w roku 1880 zostaje założony pierwszy na świecie związek „American Canoe Association” (A.C.A.) o charakterze sportowym. W 1887 r. powstaje angielski „British Canoe Association”.
W Niemczech rozpoczęto uprawiać kajakarstwo bezpośrednio po podróżach Mac Gregora i od razu zyskało ono olbrzymią popularność. Gorącym rzecznikiem kajakarstwa był Alfred Henrich, który zyskał miano „ojca niemieckiego kajakarstwa”, W 1904 r. jako pierwszy buduje składak typu „Delfin” i w 1905 r. przepływa nim Iserę od Tölz do Monachium, wzbudzając niemałą sensację i podziw dla zalet i sprawności składaka. Tak rozpoczęła się w Europie kariera kajaka składanego.
W roku 1907 powstaje w Rosenheim w Bawarii pierwsza wytwórnia składaków J. Kleppera, produkująca do dziś jedne z najlepszych składaków na świecie.
W latach dwudziestych naszego stulecia kajakarstwo robi błyskawiczną karierę w większości krajów europejskich.
W 1904 r. powstaje Szwedzki Związek Kajakowy ,,Svenska Kanotfórbund” (S.K.F.), w 1913 niemiecki „Deutsche Kanu Verband” (D.K.V.) a w 1918 r. duński „Dansk Kajak eg Ka-noeforbund” (D.K.K.F.). Austriacki Związek Kajakowy powstaje w 1921 r. „Osterreichische Kanu Verband”. Międzynarodową Federację Kajakową utworzono w 1923 r. pod nazwą „Internationale Representatenschaft fur Kanu-sport”. Obejmowała ona początkowo związki Austrii, Danii, Niemiec i Szwecji. Po drugiej wojnie światowej nazwa Federacji zostaje zamieniona na „Internationale Canoe Federa-tion” (I.C.F.) z siedzibą w Sztokholmie. Obecnie do I.C.F. należy kilkadziesiąt państw ze wszystkich części świata. Rozwój kajakarstwa w Polsce rozpoczął się nieco później, niż w innych krajach Europy. Pierwsze nieśmiałe próby wykorzystania kajaka do celów turystycznych podejmowali w latach dwudziestych naszego stulecia w Warszawie Grzelak, Grabowski i Leszko, a w Krakowie Plebańczyk i Figuła. Oni pierwsi sprowadzili lub zbudowali słynne już na zachodzie Europy składaki i zakosztowawszy uroków kajakowej włóczęgi, stali się jej gorącymi rzecznikami. Od tego czasu zaczyna się rozwój kajakarstwa w Polsce. W 1928 r. powstaje przy Polskim Związku Narciarskim — Komisja Kajakowa, która ma na celu ujęcie w ramy organizacyjne żywiołowo rozwijającego się kajakarstwa. Już w rok później Komisja zmienia się w samodzielny Polski Związek Kajakowców, który w 1930 r. zostaje przemianowany na Polski Związek Kajakowy. Okres od powstania PZKaj aż do wybuchu II wojny światowej to okres dynamicznego rozwoju polskiego kajakarstwa. Większość istniejących klubów i sekcji wysuwa na pierwszy plan turystykę kajakową.
Ogromna w tym zasługa Marii Podhorskiej-Okołów. Ta wielka miłośniczka kajakowej włóczęgi całe swe życie poświęciła dla dobra i rozkwitu turystyki kajakowej w Polsce. Propagowała i zakładała kluby, pisała przewodniki, budowała stanice wodne, organizowała spływy, konkursy, wystawy, wprowadzała nowy sprzęt turystyczny, a także czynnie uprawiała turystykę kajakową.
Kajakarstwo polskie święci pełnię rozkwitu. Poznawszy ojczyste wody wypływają Polacy poza granice kraju, poprzez Europę do Azji i Afryki. Płynie Korabiewicz do minaretów, a potem Tygrysem i Eufratem w głąb Azji. Płyną harcerze z Poznania do Berlina i Paryża. Plebańczyk i Figuła płyną Orawą, Wagiem i Dunajem do Belgradu i dalej na Adriatyk. Switalski i Chałupnik płyną na morza greckie. Płynie wielu, wielu innych, których nie sposób wymienić.
W tym czasie do Polski przyjeżdża wielu turystów kajakowców z innych krajów, poznając piękno naszych szlaków wodnych. O roli, jaką w tym czasie odgrywało polskie kajakarstwo, świadczy przyznanie Polsce w roku 1938 przez Międzynarodową Federację Kajakową (I.R.K.) pierwszego miejsca za działalność turystyczną w tej dziedzinie. Wartość sukcesu jest tym większa, że naszym konkurentem były Niemcy, gdzie turystyka stała na wysokim poziomie i była dobrze rozwinięta. Nie mniejszym sukcesem było powołanie w tymże 1938 r. Marii Podhorskiej-Okołów do Zarządu I.R.K.
Ten wspaniały rozwój polskiego kajakarstwa przerywa druga wojna światowa. Po jej zakończeniu ci, co przetrwali, rozpoczynają natychmiast pracę od nowa. Odszukują starych aktywistów, pozyskują nowych. Jako pierwsza organizacja sportowa powstaje w Krakowie Polski Związek Kajakowy. Dzięki pomocy państwa usuwane są zniszczenia. Na szlakach wodnych powstają zaczątki bazy turystycznej. Co rok liczniejsze rzesze turystów wodniaków penetrują i poznają najpiękniejsze szlaki wodne Polski.
W 1951 roku, na skutek reorganizacji sportu i turystyki w Polsce, Polski Związek Kajakowy zostaje rozwiązany. Turystykę kajakową, wraz z całym dorobkiem i majątkiem, przejmuje Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Powstaje tu Komisja Turystyki Wodnej, a potem, po wyodrębnieniu żeglarstwa, Kajakowej. Komisja od początku rozwija ożywioną działalność. Na czoło zagadnień wysuwają się wielkie imprezy wodne, z gigantycznym, wielotysięcznym Spływem Wodami Polski do Granicy Pokoju na czele.
Po roku 1957 odrodziły się związki sportowe. Powstał ponownie Polski Związek Kajakowy, niemniej Komisja Kajakowa wraz ze znaczną częścią aktywu działa w PTTK, obejmując wszystkimi formami swej działalności znaczną ilość turystów kajakowców.
Dorobek Komisji Kajakowej Zarządu Głównego PTTK i komisji terenowych jest poważny. W 1969 r. liczba terenowych komisji kajakowych Wynosiła 171 oraz 51 kluby zrzeszające 3318 członków. Trzon aktywu kajakowego PTTK stanowi 1260 zarejestrowanych Przodowników Turystyki Kajakowej.
W 1969 r. liczba posiadaczy Turystycznej Odznaki Kajakowej wzrosła do 2904. Zorganizowano 133 imprezy, w których wzięło udział 4614 osób, oraz 2104 wycieczki z 24 021 uczestnikami.